Arabistanlı Lawrence Film Yorumu

 es-Selaam ya okur. 

Blogları Canlandırma Projesi Kasım ayı teması Oscar veya Nobel ödüllü yapımlardı. Aklıma hemen Ruhların Kaçışı gelmedi değil 😅 ama ona kısaca değinmiştim şurada. Sonradan Oscar'lı filmleri tararken karşıma bu arkadaş çıktı. On sene evvel lise 1'de çok sevdiğim tarihçi Sema Hocam'ın iki önerisinden biriydi (Büyük İskender'i o sene izlemiştim:) BCP sağolsun seneler sonra izleyebildim, mutluyum 🎉

1962 sonunda çekilen film 6 dalda Akademi Ödülü almayı başarmış. Filmi izlerken özellikle dikkatimi çeken, kartpostallık görüntüler dediğimiz müthiş sahneler ve film müzikleri akademi jürisinin de dikkatini üzerinde toplamış.Önemli iki ismi zikredelim: Yönetmen David Lean ve başrol Peter O'Toole. Konumuz Oscar olduğundan Aldığı Oscar'ların listesini verelim:

1963 / Oscar: En İyi Sanat Direktörlüğü-Sahne Dekorasyonu, Color
1963 / Oscar: En İyi Sinematografi, Color
1963 / Oscar: En İyi Yönetmen
1963 / Oscar: En İyi Uyarlama Film
1963 / Oscar: En İyi Müzik, Score - Substantially Original
1963 / Oscar: En İyi Resim
1963 / Oscar: En İyi Ses

BAFTA ve Altın Küre'de aktör ödülleri var ama Oscar'da alamamasına şaşırdım. O yıl en iyi aktör Bülbülü Öldürmek filmine gitmiş.

Filmi izlemeniz önündeki ilk engeli söyleyeyim: Film 4 saat 👀 Sanat filmlerinde sıkıldığımız durgun sahneler çok fazla bu yüzden. Başı ve ortasında karanlık ekranda sadece müzik dinlediğimiz beşer dakikalık bölümler var. Başta video mu bozuk acaba diye düşündüm :)

Ayrıca çok güzel replikler var. Yazıya ekleyeceğim bazılarını. Örneğin ulus inşası meselesi hakkında şunu koyayım hemen:

Gelgelelim bizim için en önemli meseleye: Filmde bizim nasıl sunulduğumuz. Türkiye'de bu film anıldığında temel mesele de budur. Düşman taraf olduğumuz aşikar. Ve baş karakteri yüceltmek için gidilecek en kolay yolu seçmişler: Düşmanı aşağılamak. Bizim Battal filmlerinde Bizanslıların Türk köylerine saldırma sahnelerini bilirsiniz, filme göre aynısını biz yapmışız Arab köylerinde. Zalim göstermek tamam ama bari şerefs*z göstermeseydiniz be, demeden edemedim.😤 Zaten nabzımı yükselten sahneler bu sahnelerdi. Bu arada film yayınlamdığı gibi Türkiye'de gösterimi yasaklanmış. Ama 28 sene sonra 1990'da ilk özel kanalımız Star TV yayımlayabilmiş. Bu, izlediklerim arasında düşman tarafın biz olduğu ilk yapımdı. Doğrusu daha soğukkanlı izlemek gerekir ama ne yapalım :) Aşina olduklarınız arasında nasıl sunulduk ve izlerken neler hissettiniz merak ediyorum.

Film dili olarak İngilizce, Arapça ve Türkçe var. Ama köleler bile şakır şakır İngilizce konuşuyordu. Lawrence o kadar dil bilmesine rağmen Arapça konuşmadı, konuştuğu belli edilmedi. Mesela bir esirin "Su" demesi üzerine suya yöneldiği oldu ve Türkçe bildiğini gösterdi ama Arapça için böyle bir sahne yoktu. Kur'an ayetinin devamını getirdiği ve bu konuda bilgisi olduğu da gösterilmişti. Hah, Türkçe kısmı da 3-4 cümle ile cephedeki askerlerimizin "Kaçmayın, savaşın" tarzı askerlere emir veren cümlelerdi ve konuşan bir Yunan gibiydi, temiz bir Türkçe değildi.

Oyunculara baktığımızda adı sanı belli karakterlerde iki Arap vardı, gerisi batılı. Tek Türk yoktu, olsa taşlardık heralde :D Hazreti Hamza'yı oynarken hepimizi hayran bırakan Anthony Quinn ilk dikkati çeken isim. Karartıp burnuna yeni şekil vermişler Ömer Muhtar karakterini de dahil edersek izlediğim en kötü karakteri bu. Para ve kendi zevki peşinde koşan biri. Lawrence'ın diğer arkadaşı Ömer Şerif'i sevdim. Ağladığı sahnede de duygulanmadım diil :') favori karakterim o. Bu arada başrol oyuncu bizim Cüneyt Arkın'ı anımsatıyor.

Ha, Arapların başındaki Faysal, başlarda dokunsan ağlayacak, hasta bir adam gibiydi. Sonradan el Lawrence sağolsun güçlendikçe kendine güvenen bir bakışa sahip oldu, kral olmayı düşlediğini dillerdirdi. Lawrence bir konsey kurduğunda ise meclis ana baba günüydü. "Bunlara demokrasi fazla!" mesajı vermek istemiş olabilirler. Ama gariban halkın bir sürü dilekçeyle gelmesi beni hüzünlendiren bir sahneydi. Güç bela başvuracak bir merci bulmuşlar ama yokluk içinde kurulan aciz bir konsey ne yapabilir?..

Amerikan bir gazeteci vardı filmde, Lawrence'ı bir kahraman olarak dünyaya tanıtan. Gazeteci dediğin öyle olur👏. Aklımdaki ideal gazeteci tipi👌. Çatışmanın ortasında millet kurşun atmak için kafasını kaldırıyor, bu işe fotoğraf çekmek için. Valla bravo 👏

Bu arada filmde kadın oyuncular sadece figüran olarak var. Tek replik yok kadın ağzından çıkan. Araplar, kadınlar geri planda falan diyeceğiz ama İngilizler tarafında da esamesi yok (Girişte İngiltere'de geçen sahneyi saymazsak). Savaş filmi olması makul bir sebep tabi... Kaplumbağalar da Uçar'dan sonra izlediğim en kadınsız film.

Son olarak, el Lawrence, nasıl oldu da Arabistan Araplarındır sözüne inanabildi? Şüpheli olduğu halde verilen söze inandığını gördük filmde. Ama o kadar eğitim almış ve Arap Isyanını koordine etmiş bir aklın böyle saf olmasına inanacak değilim. Gerçi duygusal da bi tipti filmdeki.

Nefrete sebep arayan bizler için bir uyarı ile bitireyim: I. Dünya  Savaşı'nda Osmanlı'ya destek olan ve cephelerde savaşan Arap kardeşlerimiz, isyan edenlerden çok daha fazlaydı. Türkiye toprakları içinde bile hainler olmuştu ki teeeee Arap Yarımadası'nda nasıl olmasın?.. Üstelik başlarında zehir gibi de bu adam vardı. O çağda bütün dünya ulus devlet peşinde koşarken etkilenmemeleri imkansız. Demem o ki, Sevelim sevilelim / Dünya kimseye kalmaz :)

Filmi yarım bırakanlar olabiliyor ama BCP sayesinde nihayet izleyebildiğim bu filmi özellikle tarih severler için tavsiye ederim. Fragmanı da ekleyeyim durun:

Yazı bu kadar. Birkaç replikle bitireyim. (Yazı küçük olduğundan üstüne basıp büyütmeniz gerekiyor) Hoşçakalın 🌼💕

El- Sevda